करुणरसाचा वारसा......

📘📙📗📕📘📙📗📕

        मदनमोहनने चाल लावलेली गाणी ऐकायला मोठे धाडस  लागते . ऑपेरेशन थिएटर मध्ये गाण्याशिवाय मी सर्जरी करूच शकत नाही. आज मणक्याची थोडीशी जटील शस्त्रक्रिया करत होतो आणि सहजच स्पोटिफाय मध्ये मदनमोहनची प्लेलिस्ट लावली होती.📘

अगर मुझसे मोहोबत है, मुझे सब अपने गम दे दो पासून सुरुवात झाली. त्या थोर कलाकाराच्या अगदी आत्म्याच्या देठापासून उमटली, सात स्वरांच्या माध्यमातून अंगावर शहारा आणणारी चाल. त्या कलाकाराची काय मनोवस्था असेल जेव्हा त्याला अशी चाल सुचली ? त्या कलावंताची संवेदनशीलता, त्याची भावनिकता, त्याच्या आत्म्याची तळमळ हे सारे औरच असणार. त्या शिवाय असे सूर जुळवणे शक्यच नाही. कदाचित त्या काळात समर्पण, त्याग, सहनशीलता असले फाजील गुण समाजात प्रचलित होते. मीना कुमारी या सर्व गुणांची प्रतीक होती. त्यांच्या तोंडी अशी गाणी शोभून गेली असावीत. 📘

  त्या कलाकाराची कृद्ध, उद्विग्न मानसिकता प्रत्येक स्वराला चिंब भिजवून टाकते. स्वराला सुद्धा जीव असतो आणि कधी कधी तो जीव घेतो सुद्धा. त्या गान सरस्वतीच्या मुखातून जेव्हा स्वर प्रकटतात तेव्हा जीव ओवाळून टाकावा असे वाटते.  डोळ्याच्या कडा नकळत ओलावतात. हृदय पिळवटून टाकणारी ही कलाकृती. संगीतात केवढी ताकद आणि प्रतिभा आहे. लताबाईंचे स्वर म्हणजे निशब्द करणारेच. काय असेल त्या देवीची किमया? शब्दाला जिवंत करून ते सुर अक्षरशः काळजाला चिरून टाकतात. ती स्वर सम्राज्ञी आपल्या भावांनावर राज्य करू लागते. शस्त्रक्रिया करताना perfection कसे असते याची पदोपदी जाणीव करून देणारी.📘 

 काही वर्षांपूर्वी यशराज स्टुडिओज मध्ये मदनमोहनवर केलेली एक डोक्युमेंटरी बघायला गेलो होतो.

मदनमोहनच्या मुलाने ( संजीव कोहली) हा लघुपट बनवला होता आणि त्या लघुपटाच्या प्रायव्हेट स्क्रीनिंगला  जाण्याचा योग आला होता. छोटेसे डबिंग थिएटर होते. आम्ही मोजके २० जण होतो. संजयने सगळ्यांचे स्वागत करून सगळ्यांना आसनस्थ केले. मग तो जरा दूर एकटाच जाऊन बसला.📘

तो लघुपट बघताना त्या कलाकाराच्या आयुष्यात उलगडलेले विविध प्रसंग आणि दुःखद अनुभव याची थोडीशी प्रचिती आली. त्या महान प्रतिभा संपन्न व्यक्तीच्या अंतःकरणात दडलेला शोक, खेद, दुःख अगदी जाणवत होते. ह्या कलाकाराला दुःख सहन करण्यासाठी मद्याची मदत घ्यावी लागली. अत्यंत लायकी आणि गुणी कलावंताला शेवटच्या श्वासापर्यंत फिल्मफेअर अवॉर्ड न मिळण्याची खंत होती.

जो हमने दासता अपनी सुनायी, आप क्यू रोये?📘

   अरे तुझी कला, आणि त्याची झालेली अवहेलना आणि तुझी हतबलता बघून रडू नाही आले तरच नवल.

लघुपट संपल्यावर सहजच विचारले की संजीव ( मदनमोहचे चिरंजीव ) जरा दूर का बसले होते?

माझ्या मित्राने हळूच जवळ येऊन सांगितले की तो लघुपट बघताना ओक्साबोक्शी रडतो.

मदनमोहच्या प्रत्येक गाण्यामध्ये हृदयस्पर्शी,मनाला हेलावून टाकणारा एक सांगित्यिक वारसा दडलेला आहे.📘

उस्ताद रईसखान साहेबांनी तर सीतारीतून सुरांचा अत्यंत अनमोल खजानाच लुटलाय. ही सर्व मंडळी कुठल्या ढाच्यातून बनवली होती परमेश्वरानी? कदाचित त्या कर्त्या करवित्याला सुद्धा ही मंडळी अशा काही रचना आणि कलाकृत्या करतील याची कल्पना नसावी. 📘

   मन हल्लक होते थोडे. काही काळ शांत बसून राहावे असे वाटते. ते स्वर बराच वेळ आत्म्याच्या खोल कुठल्या तरी कपारीत घुमत राहतात. भावनांच्या लाटा हळुवारपणे मनाच्या किनाऱ्यावर आदळत राहतात. परत जाता जाता अंतःकरणाच्या रेतीत कोरलेल्या आठवणी  पुनश्च ताज्या होतात. समवेदनांचे वेदनेत रूपांतर अगदी नकळत होते. त्या वेदना कुठेतरी म्हंटले तर सुखद आणि म्हंटले तर दुःखद. मनाला चुटपुट लागते. मीराबाईची विरहिणी जशी मनाला आकंठ विरह भावात नाहून काढते तशीच काहीशी हुरहूर लावून जाते. 📘

     वो भूली दासता, लो फिर याद आ गयी......

     भावना व्यक्त करण्यास शब्द अपुरे पडतात. मनात काहूर माजते. लताबाईंचा आवाज हृदयाचे पाणी पाणी करून सोडतो. दुःखाची अभिव्यक्ती इतकी सुरेल आणि तरल. पाषाणला देखील पाझर फुटेल. हा प्रवास केवळ सांगित्यिक अनुभूती पर्यंत मर्यादित ठेवणे शक्यच होणे नाही. कुठेतरी एक गंभीर औदासीन्य, मधेच कधीतरी लताबाईंनी घेतलेली एक थक्क करणारी जागा, उस्ताद रईसखान चे मंत्रमुग्ध करणारा interlude, आणि मग एकदम अनपेक्षित वळण घेणारी चाल. 

बेताब दिलकी तमन्ना यही है.......

        तुम्हे चाहेंगे, तुम्हे पूजेगे.......

तुम्हा सर्व कलाकारांची पूजाच करावी. 

मदनमोहनची गाणी ऐकायला धाडसच लागते.

📘📙📗📕📘📙📗📕

The Monk Who Rode A Ducati

Pulling the throttle on the Ducati 1100. Unleashing sheer power and speed. You almost have to hold tight to ensure that the bike doesn't speed away from beneath you. Or at times, the fear of the bike going into a wheelie, akin to the bucking of a wild uncontrolled stallion. The italians truly have raised the bar when it comes to bikes and cars. There’s something mystical, mythical about the rumble of an Italian engine, whether it’s under the hood of a supercar or tucked inside the frame of a motorcycle. Food. Wine. Engines. The three things you can count on Italians to be superlative. 

      The Ducati 1100 Sportpro that I recently acquired is a blueblooded Italian pedigree.

The engine of the Ducati Scrambler 1100 Sport PRO is an air-and oil-cooled, 1079 cm³, two-valve L-twin engine with EURO 5 approval.  The Desmodromic design of the inlet valves gives it that characteristic firing. The engine of the Scrambler 1100 Sport PRO has a lightweight crankcase and machined aluminium clutch and alternator covers. The two belt covers are also made of aluminium and they are also machined to enhance the aesthetics.

The first public appearance for the new Ducati Scrambler 1100 PRO was featured in a special lecture at the ArtCenter College of Design in Pasadena, California. In attendance were students, journalists, influencers and fans who discussed and analyzed the bikes’ design under the guidance of Jeremy Faraud, Ducati Design Centre Designer and "father" to the Ducati Scrambler 1100. It indeed is a work of art.

        There's one snag though. It cannot handle speeds below 50 kmph or riding for longer periods in lower gears.The engine begs to be pushed, and rebels by heating up. A machine designed for high speed.

          But then perhaps, this lower speed limit also aptly describes my mind and the speed of thinking. Perhaps its got to do with being a Neurosurgeon. My thoughts have a tendency to leap. Specially when I'm on my way to the operation theater.

     My mind starts conjuring up images of how will I begin, what are the expected pitfalls and problems, how will I approach the tumor?, will I encounter the anterior cerebral artery on the surface? My mind then  reminds me to ensure that I have the fine tooth bipolar forceps, and keep some temporary aneurysm clips at hand in case the trunk of the artery is injured. My mind really races. Just skimming through the different scenarios. Like a flat stone skips over the surface of a lake when hurled with great speed. Speed is one attribute a surgeon must posess. Speed of thought to deal with any catastrophe. Just as speed of thought being of paramount importance to riding this beast. Speed coupled with a trace of intuition. Intuition about how the driver ahead of me might behave. He could just suddenly change his lane right in my path. Or even better, just turn right without any indication. My mind quickly checks his speed, the angle of his neck, and the angle of his bike, if it's veering a bit to the right. These are cues about his probable trajectory in the next few meters. I need to make the necessary corrections of my throttle, drop into a lower gear, and perhaps tilt towards the left  if I conclude that this bloke will turn right unannounced. All this computation needs to be done in seconds. You have to think fast when you are on a fast bike, or are operating on the brain. Consequences of a slovenly sloth like thought process can lead to fatal consequences in either domain. Bike or Brain. Riding fast powerful bikes certainly sharpens the thought process. There is no scope for any hesitation. It requires unambiguous clarity of thinking and execution. A commitment to your plan with unfailing conviction. Speed cannot compromise with the exactitude of ones decision. This attitude has most often been responsible for labelling my temperament as  rash, impestuous, impulsive, etc. But  time and again, the thought making factory in the chest has outwitted the slower more deliberate factory between the ears.

      Intuition and instinct perhaps arise from a locus yet to be discovered. The Right brain? Heart? Solar plexus in the chest? No way to know. Split second decisions seem to emerge as a complex hybrid from without and within. A very quick observation of the environs, millisecond processing by the internal processor and then picosecond execution by the motor apparatus. Decisions that are not delayed by adulterants like Ego, Righteousness, Peer pressure, or any third party factoring. The purest, spontaneous and organic decisions are ones that obviate and shortcharge the Ego, effected from the inner being. Being a witness to the execution of this divine script is truly an intense spiritual experience. An awareness without the taint of doership, with the benediction of being the chosen means to effect a predetermined end. And then, after a major surgery or a great ride is accomplished,  you look back to take stock of the event. One realizes that crucial decisions bypassed the neural networks of volition and were effected by the sheer synchronicity of a much more primal group of instinctive neurons that overruled my ego, its preoccupation with personal glory and the hubris of my intellect.

Riding a Ducati, or operating on the brain, both are self effacing, spiritual experiences that lead to a transcendental monk-like state of mind. A monk who indulges sans the ego. Rather than the monk whose ego is saturated with the virtuousness of being a self denying renunciate. Indulgence without attachment and bondage. The true Zen state. 

Dr. Deepak Ranade.